ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (SLI - Specific Language Impairment)

Η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (SLI) είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει την ανάπτυξη της γλώσσας, χωρίς να υπάρχουν εμφανή προβλήματα στην ακοή, τη νοημοσύνη ή τη γενική γνωστική ανάπτυξη. Τα παιδιά με SLI δυσκολεύονται στην κατανόηση και την παραγωγή της γλώσσας, ακόμα και όταν δεν υπάρχει προφανής αιτία.

Χαρακτηριστικά της Ειδικής Γλωσσικής Διαταραχής

Τα παιδιά με SLI παρουσιάζουν δυσκολίες που σχετίζονται με διάφορους τομείς της γλωσσικής ανάπτυξης:

1. Φωνολογία (Προφορά των ήχων της γλώσσας)

• Δυσκολία στην άρθρωση και στην παραγωγή ήχων.
• Σύγχυση φωνημάτων ή αντικατάσταση ήχων (π.χ. "καπέλο" αντί για "παπέλο").

2. Μορφολογία & Σύνταξη (Γραμματική)

• Δυσκολία στη χρήση των καταλήξεων των ρημάτων και των ουσιαστικών.
• Προβλήματα με τις αντωνυμίες, τις προθέσεις και τη δομή των προτάσεων.
• Απλοποιημένος λόγος με σύντομες ή ανολοκλήρωτες προτάσεις.

3. Σημασιολογία (Λεξιλόγιο και κατανόηση λέξεων)

• Περιορισμένο λεξιλόγιο σε σύγκριση με συνομηλίκους.
• Δυσκολία στην κατανόηση αφηρημένων εννοιών και μεταφορικής γλώσσας.
• Προβλήματα στην ανάκληση λέξεων (γνωρίζει μια λέξη αλλά δυσκολεύεται να τη θυμηθεί και να την πει).

4. Πραγματολογία (Χρήση της γλώσσας σε κοινωνικές καταστάσεις)

• Δυσκολία στην έναρξη ή διατήρηση μιας συζήτησης.
• Περιορισμένη ικανότητα να αφηγούνται ιστορίες ή να εκφράζουν απόψεις με σωστή δομή.
• Δυσκολία κατανόησης μη λεκτικών σημάτων, όπως ο τόνος της φωνής και οι εκφράσεις του προσώπου.

Αίτια της Ειδικής Γλωσσικής Διαταραχής

Η ακριβής αιτία της SLI δεν είναι πλήρως κατανοητή, αλλά ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι:

• Υπάρχει γενετική προδιάθεση, καθώς συχνά εμφανίζεται σε οικογένειες με ιστορικό γλωσσικών δυσκολιών.
• Σχετίζεται με διαφορές στη λειτουργία του εγκεφάλου, ιδιαίτερα σε περιοχές που σχετίζονται με τη γλωσσική επεξεργασία.
• Δεν οφείλεται σε αισθητηριακά ή γνωστικά ελλείμματα (π.χ. βαρηκοΐα, νοητική υστέρηση), αλλά αποτελεί μια ειδική διαταραχή που επηρεάζει αποκλειστικά τη γλώσσα.

Διάγνωση της SLI

Η διάγνωση της SLI γίνεται από ειδικούς, όπως:

• Λογοθεραπευτές (αξιολόγηση της γλωσσικής ανάπτυξης).
• Αναπτυξιακούς παιδίατρους (αποκλεισμός άλλων νευροαναπτυξιακών διαταραχών).
• Ψυχολόγους ή ειδικούς παιδαγωγούς (αξιολόγηση των γνωστικών δεξιοτήτων).

Τα διαγνωστικά εργαλεία περιλαμβάνουν:

• Τεστ γλωσσικής κατανόησης και παραγωγής.
• Αξιολόγηση της ανάπτυξης του λεξιλογίου και της σύνταξης.
• Παρατήρηση της επικοινωνιακής συμπεριφοράς σε καθημερινές καταστάσεις.

Συνήθως, η διάγνωση γίνεται μετά την ηλικία των 4-5 ετών, όταν οι γλωσσικές δυσκολίες γίνονται πιο εμφανείς.

Αντιμετώπιση και Παρέμβαση

Η SLI δεν θεραπεύεται πλήρως, αλλά με την κατάλληλη πρώιμη παρέμβαση, τα παιδιά μπορούν να αναπτύξουν τις γλωσσικές τους δεξιότητες και να βελτιώσουν την επικοινωνία τους.Στρατηγικές υποστήριξης:

1. Λογοθεραπεία – Εξατομικευμένα προγράμματα για την ανάπτυξη της γλώσσας (λεξιλόγιο, σύνταξη, άρθρωση).
2. Οπτικοποίηση της γλώσσας – Χρήση εικόνων, χειρονομιών και καρτών για ενίσχυση της κατανόησης.
3. Παιχνίδι και αφήγηση ιστοριών – Ενίσχυση των γλωσσικών δεξιοτήτων μέσω αφήγησης και κοινωνικής αλληλεπίδρασης.
4. Συνεργασία με το σχολείο – Ειδική εκπαιδευτική υποστήριξη και εξατομικευμένα προγράμματα μάθησης.
5. Χρήση τεχνολογίας – Εκπαιδευτικές εφαρμογές για την εξάσκηση της γλώσσας.

Προοπτικές και Μακροχρόνιες Επιπτώσεις

• Πολλά παιδιά με SLI βελτιώνονται σημαντικά με τη σωστή παρέμβαση, αλλά μπορεί να συνεχίσουν να έχουν ήπιες γλωσσικές δυσκολίες στην εφηβεία ή στην ενήλικη ζωή.
• Εάν δεν υπάρξει υποστήριξη, υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης μαθησιακών δυσκολιών, προβλημάτων αυτοπεποίθησης και κοινωνικών δυσκολιών.
• Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή παρέμβαση είναι καθοριστικές για την επιτυχία του παιδιού στο σχολείο και στις κοινωνικές του σχέσεις.

Συμπέρασμα

Η Ειδική Γλωσσική Διαταραχή (SLI) είναι μια σοβαρή μαθησιακή δυσκολία που επηρεάζει την ανάπτυξη της γλώσσας, χωρίς να συνδέεται με άλλες αναπτυξιακές διαταραχές. Η πρώιμη παρέμβαση, η λογοθεραπεία και η εκπαιδευτική υποστήριξη μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να ξεπεράσουν τα εμπόδια στην επικοινωνία και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.